نحوه انحلال معامله اگر زمین ملی و موات اعلام شود

_{^{پاسخ - امکان انحلال معامله زمین موات}}

• به موجب قانون مدنی اراضی موات این گونه تعریف شده است: "اراضی موات یعنی زمین‌هایی که معطل مانده و آبادی و کشت و زرع در آن نباشد."
• در واقع، اراضی موات زمین‌هایی هستند که مالک ندارد و از آنها انتفاع برده نمی‌شود؛ خواه این امر در اثر نداشتن آب باشد و یا آنکه آب آن را فرا گرفته باشد و یا نیزار و علفزار و جنگل باشد.
• در این امر فرقی نیست که زمین‌های مزبور قبلاً دایر بوده و در اثر اعراض مالکین بایر با آب یا پر شده و یا آنکه هیچ زمان دایر نبوده است.
• برخی از حقوقدانان گفته اند: اراضی موات از مصادیق انفال محسوب می شوند.
• تمامی اراضی موات داخل و خارج از محدوده استحفاظی شهرها در مالکیت دولت است و صرفاً تحت ضوابط خاصی قابلیت دارد که در اختیار افراد قرار گیرد یا به آنها واگذار شود.
• به سخن دیگر احیای اراضی موات در شرایط حاضر منتفی است، مگر مواردی که بنا به تشخیص کمیسیون ماده 12 مورد رسیدگی واقع شود.
• ماده 12 قانون زمین شهری تشخیص عمران و احیاء و تعیین نوع زمین دایر و تمیز بایر از موات را به عهده وزارت مسکن و شهرسازی گذاشته است و مقرر گردیده «نحوه تشخیص نوع اراضی موضوع ماده 12 قانون زمین شهری به موجب دستورالعملی که وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و به موقع اجرا می گذارد می باشد.»
• دستورالعمل مورد نظر تحت عنوان «دستورالعمل اجرائی مواد یک و چهارده آئین نامه قانون زمین شهری» به شماره 3700/1 و به تاریخ 67/5/2به مراجع اجرایی در وزارت مسکن و شهرسازی ابلاغ شده است. در دستورالعمل اجرایی تشخیص عمران و تعیین نوع زمین به کمیسیونی موصوف به کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری محول شده است.
• عدم قابلیت تملک مساوی است با مالیت نداشتن و عدم امکان فروش که اگر عقد محقق شده بین فروشنده و خریدار از جمله عقود معاوضی مثل بیع باشد این وضعیت موجب بطلان عقد می شود و درخواستی که طرف باید بدهد درخواست بطلان عقد است و نه انفساخ.
• پس نتیجتا نحوه انحلال معامله باید ناظر بر بطلان عقد باشد نه ناظر بر انفساخ.
• اگر خریدار از اوصاف و وضعیت زمین مطلع باشد با توجه به اینکه همیشه امکان رفع مشکل موات بودن زمین وجود دارد و یا به این دلیل که خود با علم و اطلاع اقدام به خرید نموده است به خصوص اگر معامله در قالب عقود غیر معوض یا مسامحی مثل صلح واقع شده باشد از نظر نگارنده عقد صحیح است و قابلیت اعمال حق فسخ یا بطلان وجود ندارد.
• ماده 1 قانون نحوه واگذاری و احیای اراضی مصوب 58/6/25شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران: انواع اراضی به شرح ذیل تعریف می‌‌گردد:

الف- اراضی موات: زمین‌هایی است که سابقه احیا و بهره برداری ندارد و به صورت طبیعی باقی مانده است.

ب- اراضی دایر: زمین‌هایی است که سابقه احیا دارد و به علت اعراض و عدم بهره برداری برای مدت 5 سال بدون عذر موجه متروک مانده و یا بماند.

• هم چنین قانون زمین شهری (مصوب 66/6/22مجلس شورای اسلامی) مقرر می دارد:

ماده3- اراضی موات شهری زمین‌هایی است که سابقه عمران و احیا نداشته باشد: زمین‌های مواتی که علیرغم مقررات قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری بدون مجوز قانونی از تاریخ   1358/4/5به بعد احیا شده باشد همچنان در اختیار دولت است.

ماده 4- اراضی بایر شهری زمین‌هایی است که سابقه عمران و احیا داشته و به تدریج به حالت موات برگشته اعم از اینکه صاحب مشخصی داشته یا نداشته باشد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما