امکان پس گرفتن اموال بخشیده شده به همسر

_{^{آیا می توانم اموالی که در زندگی به همسرم بخشیده ام را پس بگیرم ؟}}

• هبه در لغت به معنای بخشیدن و دادن چیزی به کسی بدون عوض است و در اصطلاح نیز تملیک مجانی مال است.
• ماده 795 قانون مدنی در تعریف هبه مقرر می دارد هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک میکند تملیک‌ کننده واهب طرف دیگر را متهب، مالی را‌که مورد هبه است عین موهوبه میگویند. 
• هر عقدی برای انعقاد نیازمند شرایط صحت معامله است و هبه ی بین زوجین نیز از این امر مستثنی نیست.
• در ماده 190 قانون مدنی برای صحت هر عقدی شرایطی را بیان میکند که عبارتند از:

1- قصد و رضای طرفین 
2- اهلیت طرفین 
3- موضوع معین که مورد معامله باشد.
4- مشروعیت جهت معامله
5- علاوه بر این چهار مورد، شرط پنجمی نیز برای انعقاد هبه وجود دارد که در ماده 798 قانون مدنی به آن اشاره شده است. شرط پنجم، قبض مال موهوبه است و تا زمانی که مال موهوبه به قبض متهب داده نشده باشد هبه دارای اثر نیست. 

• در خصوص هبه ی زوجین به یکدیگر باید نسبت به زمانی که هبه صورت می گیرد قائل به تفکیک شد که در ادامه به بررسی هرکدام خواهیم پرداخت:

1- هبه قبل از ازدواج : هبه قبل از ازدواج نیز به دو دسته قابل تقسیم است. مالی که بدون قصد وصلت به طرف مقابل هبه میشود و مالی که به منظور وصلت به طرف مقابل هبه میشود.در خصوص هبه قبل از ازدواج که بدون قصد وصلت صورت می گیرد باید گفت این هبه به دلیل این که رابطه ای بین زوجین وجود ندارد و زوج و زوجه قبل از ازدواج، نسبت به یکدیگر بیگانه هستند، قابل رجوع است و هر یک از زوج یا زوجه نسبت به هبه که به طرف مقابل کرده است میتواند رجوع کند، مگر این که یکی از موارد عدم امکان رجوع از هبه رخ دهد.ممکن است هبه ای که قبل از ازدواج بین زوج یا زوجه منعقد میشود به منظور وصلت باشد. ماده 1037 قانون مدنی به هدایای که به منظور وصلت داده شده است اشاره کرده است. به موجب این ماده هر یک از نامزدها می ‌تواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور هدایائی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده ‌است مطالبه کند اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایائی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می‌شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده‌ باشد. 
2- هبه در دوران زندگی مشترک : زوجین در محدوده بند یک ماده 803 قانون مدنی قرار ندارند و بند یک ماده 803 قانون مدنی تنها هبه بین پدر، مادر و اولاد را غیر قابل رجوع در نظر گرفته است. بنابراین، هبه بین زوجین قابل رجوع می باشد مگر اینکه واهب قابلیت رجوع را از خود سلب نماید یا یکی از موارد عدم قابلیت رجوع رخ دهد. توضیح اینکه اصولا واهب هر زمانی که بخواهد می تواند از هبه رجوع نماید و مالکیت متهب نسبت به مال موهوب ثابت و مستقر نیست.

_{^{موارد عدم امکان رجوع واهب از هبه}} 

1- در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد. لازم به ذکر است قرابت تا درجه ای خاص به عنوان یکی از موانع رجوع محسوب می گردد و خارج از موارد بیان شده هبه قابل رجوع است.
2- هبه معوضی که عوض هم داده شده باشد. عوض ممکن است خارج از عقد هبه نیز مورد توافق واقع شده باشد.
3- صدقه هبه ای است که قابلیت رجوع ندارد.
4- هبه طلب به مدیون نیز چون موجب مالکیت ما فی الذمه می گردد غیرقابل رجوع می باشد.
5- هبه ای که در آن موهوبه از مالکیت متهب خرج شده باشد. خروج از مالکیت ممکن است قهری باشد یا ارادی. همچنین تفاوتی نمی کند که انتقال به طور قطعی انجام شود یا شرطی و در آن خیار فسخ از آن متهب باشد یا انتقال گیرنده. لازم به ذکر است اگر معلوم شود معامله متهب با ثالث باطل بوده، در این فرض عقد موجب سقوط حق رجوع واهب نمی گردد زیرا معامله باطل اثری در تملک ندارد.
6- در صورتی که موهوبه متعلق حق غیر واقع گردد حق رجوع واهب از بین می رود. مواردی مانند ورشکستگی یا به رهن دادن موهوبه یا برقراری حق ارتفاق  انتفاع به نفع دیگران ازجمله مواردی هستند که موجب سقوط حق رجوع واهب می گردند.
7- فوت واهب یا متهب
8- در صورتی که در موهوبه تغییری حاصل گردد. لازم به ذکر است در هر مورد جهت تعیین مصداق تغییر باید به عرف رجوع نمود. 
9- هبه بعد زا جدایی زوجین: بعد از جدایی نیز زوج یا زوجه به دلیلی ممکن است به همسر سابق خود مالی را هبه کند. این هبه به دلیل اتمام دوام زوجیت قابل رجوع میباشد. زیرا زوج یا زوجه در هنگام هبه نسبت به یکدیگر بیگانه اند.

_{^{پاسخ به پرسش مخماطب در خصوص امکان پس گرفتن اموال بخشیده شده به همسر}}

♦  در پاسخ به پرسش شما در خصوص امکان پس گرفتن اموال بخشیده شده به همسر باید گفت اموالی که زوجین در زندگی مشترک به یکدیگر هبه می نمایند اصولا قابل رجوع است مگر اینکه یکی از موارد عدم قابلیت رجوع که در بالا به آن اشاره شد رخ دهد.

♦  بنابراین، در صورتی که هبه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد، هبه از مالکیت متهب خارج شده باشد، هبه متعلق حق غیر واقع گردد یا در مالی که هبه شده تغییری حاصل گردد، هبه قابل رجوع نمی باشد در غیر این صورت و در صورت زنده بودن طرفین می توانید اموالی که هبه نموده اید را پس بگیرید.

_{^{مستندات قانونی - پس گرفتن اموال بخشیده شده به همسر}}

ماده ۷۹۵ قانون مدنی
هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک میکند تملیک‌ کننده واهب طرف دیگر را متهب، مالی را‌که مورد هبه است عین موهوبه میگویند.
ماده ۷۹۶ قانون مدنی
واهب باید برای معامله و تصرف در مال خود اهلیت داشته باشد.
ماده ۷۹۷ قانون مدنی
واهب باید مالک مالی باشد که هبه می‌کند.
ماده ۷۹۸ قانون مدنی
هبه واقع نمیشود مگر با قبول و قبض متهب اعم از اینکه مباشر قبض خود متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ‌ندارد.
ماده ۷۹۹ قانون مدنی
در هبه به صغیر یا مجنون یا سفیه قبض ولی معتبر است.
ماده ۸۰۰ قانون مدنی
در صورتی که عین موهوبه در ید متهب باشد محتاج به قبض نیست.
ماده ۸۰۱ قانون مدنی
هبه ممکن است معوض باشد و بنابراین واهب میتواند شرط کند که متهب مالی را به او هبه کند یا عمل مشروعی را مجاناً بجا آورد.
ماده ۸۰۲ قانون مدنی
اگر قبل از قبض واهب یا متهب فوت کند هبه باطل میشود.
ماده ۸۰۳ قانون مدنی
بعد از قبض نیز واهب میتواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل:
۱در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
۲در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
۳ در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهراً مثل اینکه عین موهوبه برهن داده شود.
۴ در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.
ماده ۸۰۴ قانون مدنی
در صورت رجوع واهب نماآت عین موهوبه اگر متصل باشد مال واهب و اگر منفصل باشد مال متهب خواهد بود.
ماده ۸۰۵ قانون مدنی
بعد از فوت واهب یا متهب رجوع ممکن نیست.
ماده ۸۰۶ قانون مدنی
هر گاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد حق رجوع ندارد.
ماده ۸۰۷ قانون مدنی
اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به دیگری بدهد حق رجوع ندارد.

ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی
هر یک از نامزدها می ‌تواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور هدایائی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده ‌است مطالبه کند اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایائی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می‌شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده‌ باشد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما