مراحل مطالبه و اجرای مهریه

احکام تعیین مهریه در عقد دائم و موقت

اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد، نکاح صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین، بین آنها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود و اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی بمیرد، زن مستحق هیچ گونه مهری نیست. (برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود) هر گاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه است و اگر بعد از آن طلاق دهد مستحق مهرالمثل خواهد بود. ( برای تعیین مهرالمتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه می شود.)

لازم به ذکر است در نکاح منقطع عدم مهر در عقد موجب بطلان است.

بنابراین با توجه به ایجاد مهرالمثل و مهرالمتعه در کنار مهرالمسمی می توان به این نتیجه رسید که مهریه به عنوان یک نهاد حامی زن بعد از انحلال عقد نکاح مورد تاکید قانونگذار قرار گرفته است.

_{^{چه مقدار از مهریه قابل مطالبه است ؟}}

مهریه دینی است بر ذمه شوهر که وی موظف است آن را تادیه نماید اما در مورد مقدار و چگونگی مطالبه این دین از جانب زوجه شرایط و سقفی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.

اگر طرفین در عقد نکاح مهریه را 110 عدد سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن تعیین نمایند، در واقع ایشان اقدام به تعیین سقف تعیین شده که از دید قانونگذار قابل مطالبه است نموده اند. بنابراین زوج مکلف است 110 سکه تمام بهار آزادی را تادیه نماید و وصول آن تابع ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی خواهد بود.

طبق مواد قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی: هر کس به موجب حکم دادگاه به دادن هر نوع مالی به دیگری محکوم شود (در این مورد مهریه) و از اجرای حکم خودداری کند، هر گاه محکوم به عین مین باشد آن مال اخذ و به محکوم له تسلیم می شود و در صورتی که رد عین ممکن نباشد یا محکوم به عین معین نباشد اموال محکوم علیه با رعایت مستثنیات دین و مطابق قانون اجرای احکام مدنی و سایر مقررات مربوط، توقیف و از محل آن حسب مورد محکوم به یا مثل یا قیمت آن استیفاء می شود.

مرجع اجرا کننده رای، اعم از قسمت اجرای دادگاه صادر کننده اجرائیه یا مجری نیابت، مکلف است به تقاضای محکوم له از طرق تعیین شده در این قانون و نیز به هر نحو که قانونا ممکن باشد، نسبت به شناسایی اموال محکوم علیه و توقیف آن به میزان محکوم به اقدام کند.

لازم به ذکر است در موردی که محکوم به عین معین بوده و محکوم له شناسایی و تحویل آن را تقاضا کرده باشد نیز مرجع اجرا کننده رای مکلف به شناسایی و توقیف مال است در نهایت اگر استیفای محکوم به از طرق مذکور در این قانون ممکن نگردد محکوم علیه به تقاضای محکوم له تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته شدم ادعای اعسار او با جلب رضایت محکوم له حبس می شود.

لازم به ذکر است در مطالبه مهریه سقف 110 سکه زوجه نیازی به اثبات ملائت زوج ندارد و مرد اگر مدعی عسار است باید آن را در دادگاه اثبات نماید.

اما اگر مهریه بیش از 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن تعیین شود آیا بیش از میزان 110 سکه نیز قابل مطالبه است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت: از آنجا که مهریه یک قرارداد خصوصی بین طرفین است و از دید قانونی لازم الاتباع است، بنابراین بیش از میزان 110 سکه نیز از سوی زوجه قابل مطالبه است اما تادیه آن از سوی زوج منوط به آن است که زوجه بتواند ملائت زوج را اثبات نماید و در صورت عدم اثبات توانایی مالی مرد در پرداخت مهریه، حبس وی مجاز نمی باشد و باید اموال مرد معرفی و مهریه از آن وصول شود.

در صورتی که رای دادگاه مبنی بر پرداخت مهریه باشد، باید طریق وصول مهریه نیز مشخص شود. به این صورت که آیا باید مهریه را نقد پرداخت یا اقساط؟

 گرچه اصل بر این است که مرد باید مهریه مطالبه شده از سوی زن را به صورت یکجا بپردازد. اما در راستای هدف قانونگذار در کاهش حجم محبوسین، قانونگذار این اجازه را داده است تا در صورت اثبات عدم توانایی مرد در پرداخت مهر به صورت یک جا و صدور حکم اعسار، بتواند مهریه مورد مطالبه را به صورت اقساط بپردازد.

لازم به ذکر است از آنجا که مهریه زن از دیون ممتاز به شمار می آید که در صورت وجود دیون دیگر بر ذمه مرد، ابتدا باید مهریه زن تادیه شود، بعد از صدور حکم اعسار و تقسیط مهریه، در صورتی که مالی از شوهر یافت شود، زن می تواند مهریه خود را که یک دین ممتاز است از محل آن مال وصول نماید.

_{^{مهریه عندالمطالبه است یا عندالاستطاعه}}

در این مورد می تون به ماده 1082 قانون مدنی اشاره نمود. بر اسا س اسن ماده: " به مجرد عقد زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. " این ماده متذکر شده که زن به مجرد عقد مالک مهر می شود بنابراین هر مالکی می تواند مالی را که به او تعلق گرفته هر زمان که بخواهد مطالبه کند. بنابراین برا اساس این ماده مهریه عندالمطالبه است اما می توان بر خلاف این ماده شرطی را در ضمن عقد گنجاند به این که مهریه عندالاستطاعه باشد و مرد در صورت توانایی مالی آن را بپردازد و زن می تواند این شرط را قبول کند یا از پذیرش آن امتناع کند.

_{^{نحوه وصول مهریه}}

1- برای وصول مهریه می توان در اولین گام از طریق ارسال اظهارنامه به زوج اقدام کرد زیرا طبق ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی: " هر کس می تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط بر اینکه مود مطالبه رسیده باشد. به طور کلی هر کس حق دارد اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به طور رسمی به وی برساند ضمن اظهارنامه به طرف ابلاغ نماید

اظهارنامه توسط اداره ثبت اسناد و املاک کشور یا دفتر دادگاه ها ابلاغ می شود.

2- راه دیگری که می توان از طریق آن مهریه را مطالبه کرد، رجوع به دادگاه خانواده است و تقدیم دادخواست و طی کردن مراحل صدور حکم قطعی است. زوج در این روش ضمن تقدیم دادخواست مطالبه مهر به دادگاه باید مالی از شوهر به دادگاه معرفی کد تا دادگاه با توقیف و فروش آن مهر زن را پرداخت کند.

اما به دلیل طولانی بودن فرآیند دادرسی و به دلیل رسمی بودن سند ازدواج، زن می تواند از طریق اجرای مفاد سند رسمی ازدواج نیز اقدام کند که مرجع صالح برای تقدیم در خواست صدور اجرائیه،دفتر ازدواجی است که عقد نکاح را ثبت کرده است.

لازم به ذکر است در صورت رای دادگاه مبنی بر وصول مهریه، طبق ماده 523 قانون آیین دادرسی مدنی: " در کلیه مواردی که رای دادگاه برای وصول دین ( در اینجا مهریه ) به موقع اجراء گذارده می شود، اجرای رای از مستثنیات دین اموال محکوم علیه ممنوع می باشد.

^{_{مستثنیات دین}} 

الف ـ منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکومٌ‌علیه در حالت اعسار او باشد.

ب ـ اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومٌ‌علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.

ج ـ  آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم‌ٌعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می‌شود.

د ـ  کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها

هـ ـ  وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه‌وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.

وـ  تلفن مورد نیاز مدیون

زـ  مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره‌بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

تبصره۱ـ چنانچه منزل مسکونی محکوم علیه بیش از نیاز و شأن عرفی او در حالت اعسارش بوده و مال دیگری از وی در دسترس نباشد و مشارٌالیه حاضر به فروش منزل مسکونی خود تحت نظارت مرجع اجراءکننده رأی نباشد به تقاضای محکومٌ‌له به‌وسیله مرجع اجراءکننده حکم با رعایت تشریفات قانونی به فروش رفته و مازاد بر قیمت منزل مناسب عرفی، صرف تأدیه دیون محکوم‌ٌعلیه خواهد شد مگر اینکه استیفای محکوم‌ به
به طریق سهل‌تری مانند استیفاء از محل منافع بخش مازاد منزل مسکونی محکوم‌ٌعلیه یا انتقال سهم مشاعی از آن به شخص ثالث یا طلبکار امکان‌پذیر باشد که در این‌صورت محکومٌ‌به از طرق مذکور استیفاء خواهد شد.

تبصره۲ـ چنانچه به حکم قانون مستثنیات دین تبدیل به عوض دیگری شده باشد، مانند اینکه مسکن به دلیل قرار گرفتن در طرحهای عمرانی تبدیل به وجه گردد، یا در اثر از بین رفتن، عوضی دریافت شده باشد، وصول محکومٌ‌به از آن امکان‌پذیر است مگر اینکه محرز شود مدیون قصد تهیه موضوع نخستین را دارد.

جهت مشاوره در خصوص مهریه و نحوه مطالبه آن و توقیف اموال و مشورت با وکیل مهریه ، وکیل خانواده، وکیل با تجربه با دفتر وکالت ما تماس بگیرید .