پاسخ – آیا می شود هبه نامه پدر به برادر ناتنی را باطل نمود ؟
- هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را به رایگان به شخص دیگری تملیک کند. هبه کننده واهب و طرف دیگر متهب نام دارد.
- هبه بر دو نوع است:
هبه ی معوض که واهب هنگام عقد بر متهب شرط کند، واهب چیزی را در عوض این بخشش به او بدهد، یا اینکه متهب بدون شرط واهب، چیزی در مقابل هبه ای که گرفته رایگان به واهب بدهد.
هبه ی غیرمعوض که واهب هنگام عقد هبه، شرط پرداخت عوض بر متهب نکرده باشد و متهب هم چیزی به واهب ندهد.
- به موجب ماده 798 قانون مدنی هبه واقع نمیشود مگر با قبول و قبض متهب اعم از اینکه مباشر قبض خود متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ندارد.
- قبض عین موهوبه یعنی آنکه مال به نوعی در اختیار متهب قرار گیرد که بتواند آن را تصرف نماید. بنابراین تا زمانی که مال به دست متهب نرسیده باشد، عقد هبه بطور کامل واقع نگردیده است و اگر پیش از قبض هر یک از واهب یا متهب فوت کند عقد هبه باطل است چرا که به علت عدم قبض عین موهوبه عقد کامل نگردیده و هیچ انتقال مالکیتی صورت نگرفته است.
- همچنین در صورتی که واهب قبل از قبض محجور شود، دیگر هبه منعقد نمی گردد اما حجر متهب پیش از قبض اثری بر هبه ندارد و ولی متهب می تواند مال را قبض نماید.
- از دیگر شرایط هبه نامه قبول متهب و همچنین اهلیت تصرف واهب در مال خود می باشد. بدین معنا که واهب نباید صغیر، سفیه، مجنون یا ورشکسته باشد.
- هبه نامه می تواند رسمی یا غیررسمی و عادی باشد:
هبه نامه ی رسمی دفترخانه اسناد رسمی به ثبت می رسد و دارای سند رسمی است. به همین خاطر امکان تردید و انکار در هبه نامه رسمی وجود ندارد.
هبه نامه عادی به موجب ماده 10 قانون مدنی در صورتی که مطابق شرایط قانونی و شکلی هبه تنظیم شود از اعتبار برخوردار بوده و نافذ است.
- تنها تفاوت این دو در اعتبار آن ها در صورت وقوع دعوای حقوقی است چرا که بر خلاف هبه نامه رسمی که تنها می توان نسبت به آن ادعای جعل داشت، در هبه نامه عادی علاوه بر ادعای جعل، امکان انکار و تردید وجود دارد.
- بنابراین در صورت رعایت شرایط صحت عقد هبه از جمله مشخص بودن موضوع قرارداد، رضایت و خواست واهب و متهب، معین بودن مال موهوبه، مشروع بودن موضوع قرارداد و قبض مال توسط متهب، هبه نامه عادی معتبر بوده و قابل استناد می باشد.
این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.
پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص امکان ابطال هبه نامه پدر به برادر ناتنی
♦ در پاسخ به پرسش شما در خصوص امکان ابطال هبه نامه پدر به برادر ناتنی باید گفت در صورت رعایت شرایط عمومی صحت عقد و شرایط اختصاصی صحت عقد هبه، هبه نامه ی تنظیمی معتبر و نافذ بوده و کسی که ادعایی مبنی بر بطلان آن دارد باید آن را با اقامه ی دلیل ثابت نماید.
لازم به ذکر است با استناد به هبه نامه عادی می توان درخواست تنظیم سند رسمی داد و صرف اینکه یک هبه نامه عادی است مانع اعتبار و نفوذ آن نمی گردد.
♦ بنابراین، اینکه شما ادعای اجباری منعقد شدن هبه نامه را دارید باید آن را اثبات نمایید. توضیح آنکه یكی از شرایط درستی و صحت هر معامله ای رضا و قصد از سوی طرفین معامله است. گاهی اوقات در معملات طرفین از این جهت ناراضی اند که ناگزیر به انجام معامله بودند. گاهی ممكن است شخص دیگری با تهدید نسبت به جان، آبرو و مال، فرد را علی رغم میل باطنی به انجام معامله ی موردنظر خود وادار نماید. به این نوع قرارداد و معامله، معاملات اکراهی گفته می شود.
♦ به عبارت دیگر برای انجام هر قرارداد و معامله ای که بین دو و یا چند نفر به عنوان طرفین معامله، لازم است که طرفین قصد انشای آن قرارداد را داشته باشندو این قصد و اراده باید بدون هرگونه فشار بیرونی و به بیانی دیگر بایستی بدون اشكال و ایراد حاصل گردد.
در قانون مدنی به این تهدید که انسان به خاطر آن وارد معامله و قرارداد شده است اکراه گفته می شود. اکراه یعنی وادار نمودن فرد بر انجام کاری که اگر ترس از زیان مادی، معنوی و جسمی ناشی از تهدید اکراه کننده نبود آنرا انجام نمی داد. ضمانت اجرای قانونی معامله ی اکرهی عدم نفوذ معامله است. البته اگر تهدید و اکراه به اندازه ای باشد که شخص نتواند به راحتی و آزادی برای انجام معامله تصمیم گیری کند و این توانایی را از فرد سلب نماید در این حالت دیگر معامله به لحاظ فقدان قصد باطل خواهد بود.
♦ نکته مورد توجه در این رابطه این است که هر نوع تهدید و فشاری را نمی توان موثر در معامله دانست. تهدیدی باعث بی اعتباری معامله می شود که در شخص با شعور مؤثر بوده به نحوی که این تهدید عادتاً قابل تحمل نباشد و شخص را نسبت به جان یا مال یا آبروی خود یا خانواده اش تهدید کند. در مورد تهدید باید دانست که دادگاه سن، شخصیت، اخلاق، مرد یا زن بودن شخص تهدید شونده و تهدید کننده را در نظر می گیرد.
♦ بنابراین شما و سایر ورثه با اثبات وقوع اکراه می توانید هبه نامه مذکور را رد نمایید چراکه اجازه ی تنفیذ معامله با فوت شخص به ورثه ی او می رسد.
این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.
مستندات قانونی - ابطال هبه نامه
ماده 10 قانون مدنی
قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‌اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است.
ماده ۷۹۵ قانون مدنی
هبه عقدی است که به موجب آن یکنفر مالی را مجانا به کس دیگری تملیک می کند تملیک کننده واهب طرف دیگر را متهب ، مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می گویند.
ماده ۷۹۶ قانون مدنی
واهب باید برای معامله و تصرف در مال خود اهلیت داشته باشد.
ماده ۷۹۷ قانون مدنی
واهب باید مالک مالی باشد که هبه می کند.
ماده ۷۹۸ قانون مدنی
هبه واقع نمی شود مگر با قبول و قبض متهب اعم از اینکه مباشر قبض خود متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ندارد.
ماده ۷۹۹ قانون مدنی
در هبه به صغیر یا مجنون یا سفیه قبض ولی معتبر است .
ماده ۸۰۰ قانون مدنی
در صورتی که عین موهوبه در ید متهب باشد محتاج به قبض نیست .
ماده ۸۰۱ قانون مدنی
هبه ممکن است معوض باشد و بنابراین واهب می تواند شرط کند که متهب مالی را به او هبه کند یا عمل مشروعی را مجانا” بجا آورد.
ماده ۸۰۲ قانون مدنی
اگر قبل از قبض واهب یا متهب فوت کند هبه باطل میشود.
ماده ۸۰۳ قانون مدنی
بعد از قبض نیز واهب میتواند به ابقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل :
۱- در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
۲- در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
۳- در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متعب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهرا” مثل اینکه متهب به واسطه فلس مهجور شود خواه اختیارا” مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شود.
ماده ۸۰۴ قانون مدنی
در صورت رجوع واهب نماآت عین موهوبه اگر متصل باشد مال واهب و اگر منفصل باشد مال متهب خواهد بود.
ماده ۸۰۵ قانون مدنی
بعد از فوت واهب یا متهب رجوع ممکن نیست .
ماده ۸۰۶ قانون مدنی
هرگاه داین طلب خود را به مدیون ببخشد حق رجوع ندارد.
ماده ۸۰۷ قانون مدنی
اگر کسی مالی را به عنوان صدقه به دیگری بدهد حق رجوع ندارد
ماده ۱۹۹ قانون مدنی
رضای حاصل در نتیجه اشتباه یا اکراه موجب نفوذ معامله نیست.
ماده ۲۰۳ قانون مدنی
اکراه موجب عدم نفوذ معامله است اگرچه از طرف شخص خارجی غیر از متعاملین واقع شود.
ماده ۲۰۴ قانون مدنی
تهدید طرف معامله در نفس یا جان یا آبروی اقوام نزدیک او از قبیل زوج و زوجه و آباء و اولاد موجب اکراه است. در مورد این ماده تشخیص نزدیکی درجه برای موثر بودن اکراه بسته به نظر عرف است.
ماده ۲۰۵ قانون مدنی
هر گاه شخصی که تهدید شده است بداند که تهدید کننده نمیتواند تهدید خود را به موقع اجرا گذارد و یا خود شخص مزبور قادر باشد بر اینکه بدون مشقت اکراه را از خود دفع کند و معامله را واقع نسازد آن شخص مکره محسوب نمیشود.
ماده ۲۰۶ قانون مدنی
اگر کسی در نتیجه اضطرار اقدام به معامله کند مکره محسوب نشده و معامله اضطراری معتبر خواهد بود.
ماده ۲۰۷ قانون مدنی
ملزم شدن شخص به انشاء معامله به حکم مقامات صالحه قانونی اکراه محسوب نمیشود.
ماده ۲۰۸ قانون مدنی
مجرد خوف از کسی بدون آنکه از طرف آن کس تهدیدی شده باشد اکراه محسوب نمیشود.
ماده ۲۰۹ قانون مدنی
امضاء معامله بعد از رفع اکراه موجب نفوذ معامله است.
این محتوا متعلق به سایت دفتر وکالت دادگران حامی ((dadgaran.com)) بوده و بهره برداری از آن بدون ذکر منبع ممنوع است.
پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما